To chyba najczęstsze pytanie, które słyszę w gabinecie podczas pierwszej wizyty (tu możecie przeczytać, jak wygląda pierwsza wizyta w gabinecie neurologopedycznym) i niestety, nigdy nie jestem na nie w stanie precyzyjnie odpowiedzieć. Zbyt wiele czynników ma na to wpływ. Z drugiej strony nie czułabym się dobrze, nie odpowiadając na tak ważne pytanie. Myślę, że najuczciwiej będzie powiedzieć, co będzie wpływać na czas trwania rehabilitacji neurologopedycznej.
Czas, jaki upłynął od zdarzenia neurologicznego.
Istnieją o wiele większe szanse na sukces w terapii, jeżeli od zdarzenia neurologicznego, udaru mózgu czy innego incydentu minęło niewiele czasu. Na oddziale neurologicznym, gdzie Pacjenci trafiają w pierwszej kolejności, zdarza się, że w ciągu kilku dni Pacjent może zmienić swój stan bardzo wyraźnie. Zdarza się, że w ciągu kilku dni stan Pacjenta zmienia diametralnie. Z osobistych doświadczeń mogę powiedzieć, że miałam okazję w jednym dniu nie mieć z Pacjentem logicznego kontaktu, żeby kilka dni później swobodnie z nim rozmawiać. Takie niesamowite poprawy, choć nieczęsto, ale się zdarzają. Natomiast jeżeli rozpoczynamy terapię z Pacjentem, który jest już np. kilka lat po udarze, terapia potrwa znacznie dłużej.
Dynamika zmian
Jeżeli Pacjent ze spotkania na spotkanie znacznie poprawia swoje funkcjonowanie, możemy przypuszczać, że rokowanie terapeutyczne także będzie lepsze. Szczególnie że, tak jak mówiłam, czas od zdarzenia jest istotnym czynnikiem wpływającym na sukces terapii.
Rozległość uszkodzenia i jego miejsce
W zależności od tego, jakie struktury zostały uszkodzone i w jakim stopniu, możemy domniemywać, jak będzie przebiegć terapia. Dlatego zawsze proszę o przyniesienie do gabinetu wyników rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej głowy i innych badań, które pomogą określić, jakie dokładnie struktury układu nerwowego nie działają poprawnie. Poszczególne funkcje językowe koncentrują się w określonych częściach naszego mózgu. To od miejsca uszkodzenia zależy na przykład, czy Pacjent będzie miał afazję ruchową (najogólniej: problemy z nadawanie mowy) czy sensoryczną (trudności z odbiorem dźwięków mowy). Dlatego lokalizacja uszkodzenia jest tak ważna w diagnostyce neurologopedycznej.
Częstotliwość pracy, wsparcie rodziny i opiekunów
W idealnym świecie Pacjent po udarze powinien mieć zajęcia z logopedą najlepiej kilka razy dziennie. Poza szpitalem nie jest to wykonalne, dlatego w rehabilitacji ambulatoryjnej bardzo ważną rolę w terapii odgrywa rodzina, która dostaje wskazówki, a Pacjent konkretne ćwiczenia do wykonywania, skoncentrowane na funkcjach, które w tym momencie należy usprawnić. Zazwyczaj zasada brzmi – im częściej tym lepiej. Więc wsparcie rodziny jest bezcenne (przeczytajcie o tym, co możecie wykorzystać do pracy terapeutycznej od razu). Niejednokrotnie Pacjent potrzebuje drugiej osoby, aby wykonać ćwiczenia. Często niezbędne jest wsparcie psychiczne i motywacja Pacjenta do regularnej pracy. I z tym nierozerwalny jest kolejny punkt:
Depresja poudarowa
Niestety, często Pacjenci po uszkodzeniach neurologicznych doświadczają depresji. Tak samo ich rodziny. Depresja i zły stan psychiczny, zniechęcenie, brak wiary w powodzenie terapii – to wszystko powoduje, że Pacjent nie ćwiczy, nie pracuje i traci cenny dla siebie czas, a jak już wspomniałam, czas odgrywa znacząca rolę w rokowaniu terapeutycznym.
Wiek i przedchorobowa aktywność Pacjenta
Kwestia wieku jest oczywista: im człowiek młodszy tym ma więcej sił i chęci do rehabilitacji. Nie mniej ważne jest to, jak Pacjent żył do tej pory. Czy ćwiczył na co dzień umysł? Czy pracował fizycznie czy umysłowo? Czy czytał książki, a może wybierał rozrywkę nieangażującą myślenia? Codzienna aktywność fizyczna powoduje przyrost masy mięśniowej i lepszą kondycję, samopoczucie, zdrowie, co jest dla nas korzystne, ale tak samo działa na nasz organizm aktywność umysłowa. W jej trakcie wytwarzamy przez całe swoje życie nowe połączenia nerwowe i z dnia na dzień, z roku na rok, jest ich więcej (nowe ciała komórek nerwowych tworzą się tylko do określonego wieku, za to nowe połączenia nerwowe mogą tworzyć się przez całe życie).
Specyfika choroby
Kiedy walczymy ze skutkami zdarzenia nagłego jak np. udar czy wypadek – mamy większe szanse na odzyskanie utraconych funkcji i umiejętności, niż w przypadku chorób neurozwyrodnieniowych. Gdy pracujemy z osobą, która cierpi na chorobę neurodegeneracyjną np. otępienie, chorobę Alzheimera, terapia logopedyczna będzie się koncentrować na jak najdłuższym utrzymaniu obecnego stanu Pacjenta, ponieważ tego rodzaju choroby postępują, a oznacza to, że postępuje też uszkodzenia układu nerwowego, a co za tym idzie – pogarsza się funkcjonowanie Pacjenta (zajrzyjcie do wpisu na temat terapii logopedycznej w chorobie Parkinsona)
Inne choroby
Czasem inne choroby, z którymi boryka się Pacjent powodują, że terapia staje się dłuższa. Może to być opisywana już wcześniej depresja, która powoduje zatrzymanie terapii. Choroby nowotworowe, choroby układu krążenia, ograniczają zastosowanie zabiegów takich jak elektrostymulacja logopedyczna czy taping logopedyczny. Problemy ze wzrokiem ograniczą ćwiczenia typu papier-ołówek. Niedosłuchy natomiast będą utrudniać rozumienie mowy.
Jak więc widzicie, jest wiele czynników, które należy wziąć pod uwagę. Nie wolno mi rzucać słów na wiatr i określać dokładnie, ile potrwa rehabilitacja, bo na początku po prostu tego nie wiem. To co mogę zrobić, jako neurologopeda, to określić czynniki, które będą nam pomagać lub utrudniać terapię i uczulić na nie rodzinę. Moją rolą jest zaplanowanie terapii w taki sposób, żeby Pacjent chciał pracować w terapii, zwrócenie uwagi na dbanie o stan psychiczny Pacjenta i jego opiekunów i dobranie ćwiczeń, które będą najbardziej efektywne, ale jednocześnie dopasowane do możliwości Pacjenta.
Szacunek. Cierpliwość. Empatia.
Jeśli potrzebujesz logopedy dla osoby dorosłej na terenie Śląska (Katowice i okolice), zapraszam do kontaktu pod tym linkiem.
